Nhập cảnh Sứ đoàn Macartney

Đại diện của Công ty Đông Ấn đã gặp mặt Tổng đốc Quảng Đông trước khi Macartney đến, để xin phép sứ đoàn được nhập cảnh tại Thiên Tân thay vì Quảng Châu. Ban đầu, tổng đốc từ chối, vì cho rằng sẽ thật là ngược ngạo khi một sứ đoàn triều cống đòi chọn lựa cảng nhập cảnh. Tuy nhiên, các quan chức Anh liền chỉ ra rằng những con tàu chở nhiều món đồ cồng kềnh, quý giá, có thể bị hư hại nếu đưa vào đất liền. Hơn nữa, như tổng đốc đã ghi lại trong báo cáo gửi hoàng đế, sứ đoàn đã đi một quãng đường rất xa, và sẽ lại bị trì hoãn thêm nữa nếu buộc phải vòng từ Thiên Tân về Quảng Châu. Hoàng đế Càn Long đồng ý yêu cầu và chị thỉ các quan chức của mình dẫn sứ đoàn đến gặp ông với sự lễ phép tối đa. Lời hồi đáp của hoàng đế được chuyển đến Quảng Châu bởi Tổng đốc Lưỡng Quảng Phúc Khang An, người vừa trở về từ Chiến tranh Trung–Nepal.[3]:44–45

Sứ đoàn rời Ma Cao vào ngày 23 tháng 6.[3]:49 Họ dừng lại ở Chu Sơn, nơi Stauton lên bờ để gặp Tổng đốc Định Hải. Tổng đốc tuân theo chỉ thị mà hoàng đế đã gửi đến mọi cảng ở Trung Quốc, cung cấp hoa tiêu hướng dẫn du khách Anh. Tuy nhiên, quan chức Trung Quốc không lường trước được rằng người Anh định di chuyển thẳng trên vùng biển khơi thay vì chuyển từ cảng này sang cảng khác trên vùng nước nông dọc bờ biển, như thường thấy ở các tàu Trung Quốc. Họ bày tỏ sự ngạc nhiên trước kích thước và tốc độ của tàu Anh. Dự đoán rằng tàu Anh thân đầm sẽ không thể đi ngược dòng qua Thiên Tân, quan chức Trung Quốc thuê thuyền để chở sứ đoàn và chuyển hàng hóa của họ đến kinh đô.[3]:55–66

Tàu Edeavour của Công ty Đông Ấn được cử đi làm hoa tiêu, dẫn dắt đội tàu sứ đoàn đến Thiên Tân, và gia nhập luôn đội tàu khi đến Hoàng Hải. Ngày 25 tháng 7, sứ đoàn đến cửa sông Hải Hà và thả neo, phát hiện ra các tàu lớn hơn không thể qua được vùng nước bùn.[3]:67–69 Những món quà được dỡ xuống từ tàu Anh và chuyển ngược dòng đến Đại Cô bằng thuyền mành. Từ Đại Cô, chúng lại được dỡ xuống những chiếc thuyển nhỏ hơn đến Thông Châu, điểm cuối của kênh Đại Vận Hà. Macartney và nhóm của ông tiếp tục di chuyển riêng rẽ đến Đại Cô trên ba con tàu Anh nhỏ nhất, Jackall, Clarence và Endeavour.[3]:76–79 Ngày 6 tháng 8, Macartney cùng Stauton gặp Lương Khải Đường, Tổng đốc Trực Lệ, người đến gặp họ từ Bảo Định. Lương Khải Đường đồng ý cho hai tàu Lion và Hindostan quay về Chu Sơn theo yêu cầu của Macartney. Ông cũng báo cho Macartney biết rằng buổi gặp mặt hoàng đế sẽ được tổ chức tại khu nghỉ mát Thừa Đức ở Nhiệt Hà, chứ không phải tại kinh đô Bắc Kinh như sứ đoàn dự kiến.[15]

Sứ đoàn đến Thiên Tân vào ngày 11 tháng 8. Macartney và Stauton tham dự một bữa tiệc với Tổng đốc Lương Khải Đường và Khâm sai Mãn Châu Trưng Thụy, người yêu cầu tất cả quà tặng phải được mang đến Nhiệt Hà và đặt dưới chân hoàng đế theo đúng nghi lễ ngoại giao. Tuy nhiên, Macartney thuyết phục tổng đốc cho phép để lại một số món quà ở Bắc Kinh để không làm hỏng chúng trên đường đến Nhiệt Hà.[16][3]:93–94 Triều đình khuyên Lương Khải Đường không nên đi cùng Macartney đến kinh đô, để tránh làm người Anh ảo tưởng về địa vị của họ. Theo Càn Long, "tỏ lòng ưu ái với một kẻ man di chỉ khiến hắn trở nên kiêu ngạo mà thôi".[3]:84–85 Thay cho Lương Khải Đường, Trưng Thụy sẽ đóng vai trò liên lạc viên cho sứ đoàn. Sứ đoàn tiếp tục ngược dòng sông Hải Hà trên những con thuyền nhỏ do những người đàn ông Trung Quốc kéo dọc bờ bằng dây thừng và nịt. Họ đặt chân đến Thông Châu vào ngày 16 tháng 8.[3]:98–99

Bắc Kinh

Vườn Viên Minh, nơi sứ đoàn dâng quà tặng

Ngày 21 tháng 8, sứ đoàn đến Bắc Kinh. Họ được hộ tống đến một dinh thự phía bắc Bắc Kinh, gần Vườn Viên Minh. Người Anh không được phép rời khỏi dinh thự trong thời gian lưu trú. Vì muốn gần trung tâm chính trị Trung Quốc hơn, Macartney dưới sự cho phép của Trưng Thụy, chuyển đến một dinh thự khác ở Bắc Kinh, nơi dự kiến sẽ trở thành đại sứ quán thường trú sau cuộc gặp hoàng đế. Tại Bắc Kinh, trách nhiệm quản lý sứ đoàn thuộc về Trưng Thụy và Thượng thư Lại bộ Kim Giản cùng Thị lang Y Linh Á dưới quyền. Những món quà mà sứ đoàn mang đến được cất giữ cùng với đồ cống nạp trong phòng ngai vàng tại Vườn Viên Minh, nơi Macartney là người Anh đầu tiên ghé thăm. Barrow và Dinwiddie chịu trách nhiệm lắp ráp và sắp xếp các món quà. Thứ quý giá nhất, cung thiên văn, phức tạp đến mức cần tận 18 ngày để lắp ráp xong.[3]:126–141

Ngày 24 tháng 8, Khâm sai Trưng Thụy mang một bức thư đến cho Macartney từ Sir Erasmus Gower, báo cáo rằng các con tàu của sứ đoàn đã đến Chu Sơn theo mệnh lệnh. Macartney hồi đáp bằng một hướng dẫn để Gower tiếp tục đến Quảng Châu, nhưng Trưng Thụy đã lén đưa bức thư cho hoàng đế ở Nhiệt Hà thay vì chuyển đến Chu Sơn.[3]:151–152 Một vài thành viên tàu Lion đã chết vì bệnh tật vào tháng 8, đội tàu buộc phải dừng lại ở Chu Sơn để bồi dưỡng sức khỏe. Nghe tin tàu Anh đang bị bủa vây bởi bệnh tật, Càn Long chỉ thị Tổng đốc Chiết Giang đảm bảo người Anh được cách ly tại Chu Sơn.[3]:164 Triều đình khiển trách Trưng Thụy vì dám chuyển tiếp bức thư của Macartney. Một thánh chỉ được soạn bởi Hòa Thân, thành viên Quân cơ xứ và là tâm phúc của hoàng đế, yêu cầu Trưng Thụy không được báo cáo một mình mà không có chữ ký của Kim Giản và Y Linh Á, cũng như không được đơn phương ra quyết định. Như thường thấy, thánh chỉ này có lời phê bằng mực đỏ son do chính tay hoàng đế viết. Gọi Trưng Thụy là "kẻ khinh người và lố bịch", Càn Long ra lệnh cho ông gửi ngay bức thư của Macartney cho Tổng đốc Chiết Giang để các tàu Anh có thể rời Chu Sơn.[3]:166–168

Ngày 26 tháng 8, tất cả thành viên sứ đoàn trừ Barrow và Dinwiddie đều được chuyển đến nơi tạm trú mới ở trung tâm Bắc Kinh như Macartney đã yêu cầu.[3]:151–152  

Vượt Vạn lý Trường thành

Vạn lý Trường thành tại Cổ Bắc khẩuBức vẽ kỹ thuật một góc Vạn lý Trường thành của Trung úy Parish

Sau khi bỏ lại cung thiên văn cùng nhiều món quà khác tại Vườn Viên Minh, khoảng 70 thành viên sứ đoàn, trong đó có 40 binh lính, rời Bắc Kinh vào ngày 2 tháng 9, đi theo hướng bắc, đến Nhiệt Hà, nơi Hoàng đế Càn Long đang chờ đợi.[3]:179–182 Sứ đoàn đi cạnh con đường dành riêng cho hoàng đế, dừng lại mỗi đêm tại một trong những nhà nghỉ được chuẩn bị riêng cho ông. Cứ năm dặm đường lại có một chốt bảo vệ, Macartney quan sát thấy một lực lượng quân đội đông đảo đang sửa chữa con đường, chuẩn bị để hoàng đế quay trở lại Bắc Kinh vào cuối năm.[17]

Sứ đoàn vượt Vạn lý Trường thành tại Cổ Bắc khẩu, nơi họ được chào đón bằng tiếng súng nghi thức và một vài đại đội đến từ lực lượng Bát kỳ. William Alexander, người phải ở lại Bắc Kinh, bày tỏ sự tiếc nuối khi không được tận mắt chiêm ngưỡng Vạn lý Trường thành. Theo lệnh của Macartney, Trung úy Henry William Parish thuộc lực lượng Pháo binh Hoàng gia đã cùng người của mình khảo sát các công sự ở Vạn lý Trường thành, qua đó đóng góp vào nhiệm vụ thu thập thông tin của sứ đoàn, mặc dù sẽ khiến người Trung Quốc nghi ngờ. Một số người lấy vài viên gạch từ Vạn lý Trường thành làm quà lưu niệm.[3]:183–185 Vượt qua Vạn lý Trường thành, địa hình ngày một nhiều đồi núi và di chuyển bằng ngựa trở nên khó khăn hơn, làm chậm tiến độ của sứ đoàn. Đoàn tùy tùng của hoàng đế đến ngoại ô Thừa Đức vào ngày 8 tháng 9.[3]:187–190

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Sứ đoàn Macartney http://www2.sl.nsw.gov.au/banks/series_62/62_view.... http://www.highbeam.com/doc/1P2-8869595.html http://www.history.ucsb.edu/faculty/marcuse/classe... //doi.org/10.1093%2Fahr%2F122.3.680 https://press.anu.edu.au/publications/britains-sec... https://books.google.com/books?id=6qFH-53_VnEC https://books.google.com/books?id=KN7Awmzx2PAC https://books.google.com/books?id=TeCYXRkc_UUC https://books.google.com/books?id=Uj6d9_4F0EIC https://books.google.com/books?id=ZRWAAQAAQBAJ